Maastricht, stad van muziek

Maar muziek in Maastricht is meer dan klank alleen, dat bewijzen bijvoorbeeld de twee harmonieën van Wolder. Zowel Harmonie Sint Petrus & Paulus als de Koninklijke Harmonie Wilhelmina – in de volksmond respectievelijk de ‘Greune’ en de ‘Blouwe’ – is diepgeworteld in het sociale weefsel van de wijk. Ze begeleiden processies, organiseren concerten, leiden jeugd op en geven kleur aan het publieke leven. Hun bestaan gaat over gemeenschap, generaties en gedeeld ritme.

Ook de Verkennersband Maastricht, ontstaan vanuit de scoutingtraditie, maakt die verbondenheid zichtbaar. Als marching band verbindt zij jeugd, beweging en muziek in optochten en straatoptredens waar ritme en ritueel samenkomen.

Muziek heeft in Maastricht een hoge straatwaarde. Ze klinkt vaak op ooghoogte. In café Forum wordt jazz gespeeld, bij The Duke hoor je blues en rootsrock. In café In de Karkol en in Hallo Mestreeg zingt de volksziel hardop mee. Het levenslied spiekt door ramen en deuren naar buiten. Zangers als Beppie Kraft, Frans Theunisz en Erwin van het Merretkoer verankeren een cultureel geheugen. Niet als folklore, maar als actuele stem van een gemeenschap. Zo is John Tana een populair fictief personage. Zijn muziek is een mengeling van Franse covers en parodie-teksten in een verfranst Maastrichts dialect.

Muziek leeft op uiteenlopende schalen: in kleine zalen en grote theaters, in tuinen, kerken en fabrieken. Elk met een eigen publiek, een eigen signatuur. Philzuid en Opera Zuid zijn gevestigde namen, maar er is ook Opera Compact, dat nieuwe wegen zoekt en vindt. In Cultureel Podium Lutherse Kerk vinden etnische muziek en wereldmuziek een volwaardig podium.

Ook de Muziekgieterij, gevestigd in een voormalig industrieel pand, is inmiddels niet meer weg te denken. Wat begon als poppodium is uitgegroeid tot productiehuis, broedplaats en culturele motor. Festivals als 043 (indiepop), South of Heaven (metal) en Midsummer Prog (progressieve rock) laten zien hoe breed de belangstelling is. Bands als Yin Yin – die support vonden bij de Muziekgieterij – spelen wereldwijd, maar keren steeds weer terug naar de stad die henvoortbracht.

Het dj-duo Lucas & Steve, gevormd door Lucas de Wert en Steven Jansen, begon de muzikale samenwerking in Maastricht en groeide uit tot een vaste waarde binnen de internationale house- en EDM-scene. Op het label Spinnin’ Records brachten ze succesvolle tracks uit als Summer on You en Up Till Dawn, en stonden ze meerdere jaren in DJ Mag’s Top 100. Ondanks hun wereldwijde carrière blijft de band met Maastricht voelbaar – zo traden ze onder meer op tijdens Oranjenacht op het Vrijthof.

Naast pop, klassiek en volkscultuur is er ruimte voor vernieuwing en experiment. Intro in Situ, al veertig jaar pionier op het gebied van hedendaagse muziek en klankkunst, is hierin een voortrekker.

Ooit opgericht door Paul Coenjaerts, nu gevestigd in het culturele centrum AINSI – in de voormalige ENCI-fabriek – biedt plek aan makers die het klanklandschap bevragen en herscheppen.

Conservatorium Maastricht speelt een sleutelrol in het muzikale weefsel van de stad. De klanken van jonge musici mengen zich met het stedelijke geroezemoes. Wat daar geoefend wordt, krijgt elders gehoor. Zo ontstaat een ecosysteem waarin muziek kan groeien, bloeien en kan worden doorgegeven. Dat proces begint al op jonge leeftijd. Dankzij initiatieven als het Junior Programma en de Junior Doe dagen van Conservatorium Maastricht, maken kinderen spelenderwijs kennis met muziek. Via muzieklessen op school, muziekscholen en instellingen als Kumulus ontwikkelt zich een complete keten, die uitmondt in professionele opleidingen en levenslange betrokkenheid. Talentontwikkeling is hier geen bijzaak, maar fundament.

Een centrale figuur in het klassieke spectrum is Hans Leenders. Als cantor-organist van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek en dirigent van het Basilicakoor, Consort en Schola Cantorum, is hij al decennialang een pijler onder de sacrale muziekcultuur. Daarnaast leidt hij professionele ensembles als Studium Chorale en Kamerkoor Maastricht. Sinds zijn benoeming tot stadscomponist in 2025 werkt hij aan projecten die klassieke expertise koppelen aan de leefwereld van vandaag – met composities, programma’s en educatieve trajecten voor amateurs, studenten en professionals. Aan Conservatorium Maastricht is hij hoofdvakdocent orgel en koordirectie. Leenders beweegt zich met vanzelfsprekende autoriteit tussen erfgoed en experiment, tussen stem en ruimte.

Een ander sprekend voorbeeld van muzikale veelzijdigheid in Maastricht is pianist Coen van Dam. Hij beweegt zich moeiteloos tussen jazz, pop en improvisatie, is zowel solist als begeleider, componist als arrangeur. In cafésessies, op festivals en in kleinschalige producties is hij een vertrouwd gezicht. Niet vanuit opzichtige profilering, maar vanuit een aanstekelijke liefde voor muziek. Zijn optredens zijn vaak laagdrempelig, zonder in te boeten aan kwaliteit. In zijn spel hoor je de stad: open, ritmisch, altijd in beweging.

Muziek laat zich niet opsluiten en in Maastricht al helemaal niet. Dat blijkt uit festivals als Musica Sacra Maastricht, dat muziek, religie en beeldende kunst verbindt in de publieke ruimte. Of uit Borrel Noten, een zomers festival in het Faliezusterspark met een breed scala aan optredens – van akoestisch en intiem tot uitbundig en grootschalig. Ook het internationale festival Vocallis, dat dit jaar het thema ‘geluk’ muzikaal verkent, getuigt van de gelaagdheid van de stad. En dan zijn er nog de onverwachte plekken, zoals de kloosterkapel Opveld: een nieuwe hotspot waar candlelight-concerten, zangrecitals en repetities elkaar afwisselen. Een stille enclave met een sprankelende akoestiek. Hier klinken stemmen op in kaarslicht, terwijl buiten de stad pulseert.

Op 22 oktober brengt het internationale gezelschap The Diamond Baritones een muzikale show naar Theater aan het Vrijthof. Hun avontuur begon in 2024 bij Holland’s Got Talent, waar ze publiek en jury betoverden. De Diamond Baritones, bestaat uit zangers Jop van Gennip, Galen Dole (alumnus Conservatorium Maastricht), Kyle Bejnerowicz en pianist Conrad Nuyts (alumnus Conservatorium Maastricht). Onder begeleiding van André Rieu ontwikkelden ze hun eigen stijl – van Puccini tot Queen, van The Greatest Showman tot Hazes – een muzikale reis vol humor, emotie en dans, met gastoptredens van The Sapphire Sopranos en andere verrassingen.

Maastricht is een stad van vele maten en stemmen. Die stemmen spreken, zingen, vertellen. Soms zacht, soms luid, maar altijd met overtuiging. Muziek is hier geen bijzaak. Het is kern. Een vorm van respect, een manier om betekenis te geven aan momenten, aan plekken, aan elkaar.

De stad is een klankkast waarin alles resoneert: de melancholie van een gregoriaans gezang, de ironie van een carnavalskraker, de dromerigheid van een chanson, het grommen van een gitaar, de precisie van een fuga. Geen genre is uitgesloten. Alles heeft recht van bestaan, zolang het iets te zeggen heeft. Wie in Maastricht luistert, hoort een stad die zichzelf steeds opnieuw uitzingt. Geen verkooppraatje, geen gladde toon, maar een levende, ademende muzikale identiteit.