Maastricht groeit uit naar een aantrekkelijke dansstad

‘Maastricht is absoluut een dansstad. Het dansprogramma bepaalt voor een belangrijk deel het onderscheidende, artistieke profiel van ons theater,’ vertelt programmeur Fons Dejong van Theater aan het Vrijthof.

‘Uiteraard zijn de vier grote Nederlandse gezelschappen bij ons te zien: Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater, Introdans en Scapino Ballet Rotterdam.’ Komend seizoen (2025/2026) staan ook andere vaderlandse toppers in het theater, denk aan Conny Janssen Danst, Club Guy & Roni, Theater Rotterdam en Lloydscompany.

Fons Dejong: ‘Noblesse oblige: met Maastricht als stad van Het Verdrag voor Europese samenwerking en als expat- en kennisstad kleuren we ons dansprogramma ook met internationale producties, zoals dit seizoen de fenomenale voorstelling Muerta de Amor van de Spaanse choreograaf en danser Manuel Liñán.’ Dit stuk combineert modern met flamenco en gaat over de diepmenselijke behoefte aan werkelijke verbinding met de ander.

Inmiddels ziet de professionele danswereld in Maastricht er rooskleuriger uit. Dat komt niet in het minst door de aanwezigheid van de Nederlandse Dansdagen. Dat evenement valt in 2025 in de eerste week van oktober. In theaters, musea, zaaltjes en in een spiegeltent zijn voorstellingen van Nederlandse dansmakers te zien, er zijn lezingen, debatten én evenementen in de wijk. Het festival, dat in 1998 is ontstaan, haakt aan bij de nieuwste ontwikkelingen, zoals dans en inclusie, en crossovers met hedendaags circus en urban.

Evenement de Dansdagen begon oorspronkelijk aarzelend met een Avond van de Nederlandse Dans en is uitgegroeid tot een internationaal evenement van zeven dagen waar iedereen die van dans houdt zich thuis kan voelen.

Ronald Wintjens is sinds 2016 algemeen directeur van de Nederlandse Dansdagen. De editie van 2025 is zijn laatste, hij draagt het stokje over. Hij kent de danswereld in Maastricht op zijn duimpje en dat komt ook doordat hij directeur én medeoprichter is van dansgezelschap SALLY dat in de Limburgse hoofdstad is gevestigd.

De Nederlandse Dansdagen zijn dit jaar te bezoeken van 3 tot en met 9 oktober. De voorstellingen vinden plaats verspreid over de stad, vaak op loopafstand, in de theaters, bij kunstencentrum Kumulus, De Bordenhal (de thuisbasis van Toneelgroep Maastricht), de Toneelacademie en de spiegeltent op het Vrijthof.

Zo is in AINSI het duet Dubbelspoor te zien, een voorstelling van choreograaf Beppie Blankert over het thema ‘wachten’. De oorspronkelijke versie uit 1986 is in Maastricht te zien, met de performers van weleer: Beppie Blankert en Caroline Dokter. ‘We zijn iets strammer,’ aldus Blankert, ‘maar vele ervaringen rijker.’ Van WArd/waRD, het gezelschap van Ann Van den Broek, gaat Play in première, een voorstelling over een terugkeer naar het kind zijn. In de mooie Danstent op het Vrijthof is onder meer Club Tweak: een dansclub met dj’s. Die Belgische spiegeltent is een blikvanger op het festival. Wees niet verbaasd als plots tangodansers en rolstoeldansers door de tent zwieren, en dat salsa, een wals, zelfs linedance worden getoond. Meedoen mag.

De Nederlandse Dansdagen wil met dans uiteenlopende groepen bij elkaar brengen. Ronald Wintjens: ‘Zoals bij DansWEB. Ouderen uit verpleeghuizen gaan met kinderen uit het basisonderwijs dansen. Het is een artistiek traject en dat heeft zijn hoogtepunt tijdens de Dansdagen. Dans is onze taal waarmee we van betekenis willen zijn voor de stad. We zetten in op kwaliteit, maar niet alleen dat: we stimuleren dat mensen dansen in hun vrijetijd, dat is uitermate goed voor de gezondheid. Ons evenement is allang niet alleen meer voor de professionals, we bereiken tegenwoordig een breed publiek, dat komt zeker ook door de verbreding van het programma. Het Dansgala tijdens de Dansdagen is de belangrijkste avond, dan zitten veel jongeren in de zaal.’

Maastricht is een overzichtelijke stad, het kantoor van de Dansdagen en Theater aan het Vrijthof liggen op loopafstand van elkaar. Het is voor Ronald Wintjens maar een paar honderd meter wandelen van zijn bureau naar de theaterzaal: via winkelstraat de Grote Gracht, dan richting het populaire Vrijthof met de Sint-Servaasbasiliek als blikvanger, de Sint Janskerk en horecagelegenheden met luisterrijke namen als Monopole, L’Autruche en In Den Ouden Vogelstruys.

Dansvoorstellingen in Theater aan het Vrijthof zijn overwegend te zien in de Papyruszaal, een brede, moderne zaal met rode stoelen en zo’n 900 zitplaatsen. Om dans in AINSI te zien gaat de liefhebber naar de Lage Kanaaldijk, dat is een stukje buiten het centrum van de stad. Het is een mooie wandeling van 3,5 kilometer: via het groen van de Sint-Pietersberg, loop je door het beschermde naturgebied van de zeventig miljoen jaar oude kalkgroeve ENCI naar de nabijgelegen oude cementfabriek waarin je het AINSI-theater vindt. Daar is dit seizoen onder meer Raiz van Samir Calixto te zien, een persoonlijke solo over zijn levenspad dat begon in Brazilië. Hij gebruikt vaak westerse muziekgeschiedenis als inspiratie voor zijn voorstellingen. Ook Triple Vision van Kalpana Raghuraman staat daar. Het is een zoektocht vol persoonlijke en maatschappelijke thema’s omgezet in beweging. In een van de stukken van dit drieluik verbindt ze Indiase dansstijlen met stevige rockmuziek, in een volgende choreografie combineert ze Indiase zang met breakdance. De theaterzaal in AINSI heeft om en nabij 160 zitplaatsen.

In hetzelfde complex van de oude cementfabriek zijn studio’s van SALLY gehuisvest. Dit dansgezelschap richt zich op kinderen, jongeren en families. De dansers hopen een jonge generatie te inspireren met hun voorstellingen en projecten, jonge mensen aan het dansen te krijgen en hen bewust te maken van de wereld om hun heen. Dat klinkt ambities, maar ze zijn ervan overtuigd dat de impact van kunst, en dans in het bijzonder, groot kan zijn.

Het gezelschap werkt met dansers uit binnen- en buitenland. Komend seizoen speelt SALLY onder meer het stuk Wegwijzers (groep 1 t/m 4), een productie over keuzes maken en een stuk met de aansprekende titel GOD is a DJ (12+). Deze voorstelling met acht dansers heeft de uitstraling van een nachtelijke party in een danceclub, met muziek en video. Het stuk nodigt bezoekers uit tot vrijheid van expressie. Inspiratie is de gelijknamige hit van de Britse danceact Faithless uit de jaren negentig.

‘Acht dansers toveren de lege ruimte om tot een extatische dansvloer met niets meer dan hippe kostuums, een projectiescherm en hun lichamen,’ aldus de recensie in Theaterkrant. ‘Wie na dit uur van energie geen zin heeft om mee te bewegen, heeft niet opgelet.’ Eerdere voorstellingen uit twintig jaar SALLY-geschiedenis zijn onder meer: WOEST (4+) over kinderen van wie de ouders zijn gescheiden en Vreemde Eend (4+) over angst voor vreemdelingen.

De naam van Jennifer Romen viel al eerder. Deze talentvolle choreograaf heeft in Maastricht een dansopleiding en een eigen urban dansgezelschap: OXYGEN. Opnieuw blijken de afstanden in de Maastrichtse danswereld kort. OXYGEN is thuis in de Statenstraat, dicht bij Theater aan het Vrijthof. Jennifer Romen won wereldwijd hiphop battles, ook EK’s en WK’s en maakte naam bij tv-programma’s als Dance As One bij SBS6. De eerste professionele voorstelling met OXYGEN was Delusion, een mix van urban en hedendaags. De première was in Theater aan het Vrijthof. Voor 2026 staat Delusion II op het programma, met The final chapter als ondertitel. Jennifer Romen en haar dansers werken met beweging, veel energie, ook met licht, silhouetten en visuele illusies.

Jennifer Romen, artist in residence bij Theater aan het Vrijthof, is gespecialiseerd in isolaties waarbij het lijkt of lichaamsdelen van dansers afzonderlijk bewegen. Ook kan het zomaar zijn dat toeschouwers plots denken een danser met wel heel veel benen te zien. ‘Ik zet meer in op visuele kracht dan op fysieke kracht,’ zegt danser, coach en choreograaf Jennifer Romen. Daarbij gebruikt ze uiteenlopende dansstijlen, door elkaar, naast elkaar.

Veelbelovend is ook het Maastrichtse dansgezelschap Rover van Roshanak Morrowatian en Mami Izumi. De twee maakten onder meer de voorstelling Alphabets of Flesh over mensen die ontheemd zijn, hun land zijn ontvlucht. De première was in 2024 op De Nederlandse Dansdagen. De toekomst van dit gezelschap is ongewis. Rover werd gezien als welkome aanvulling op de danswereld in Maastricht, maar bij de verdeling van subsidies voor cultuur viel het gezelschap tot verbijstering van dansliefhebbers buiten de boot.

Nieuwe talenten en toekomstige dansgezelschappen komen onder meer uit de koker van Via Zuid. Het kantoor van deze talentontwikkelingsorganisatie zit in het centrum van Maastricht, in de Batterijstraat, een achterafstraatje met graffiti, pal naast het kantoor van De Nederlandse Dansdagen. Wederom zijn de lijntjes in de stad kort.

Via Zuid begeleidt jonge theatermakers, dansers en choreografen, telkens vier jaar lang. Elk jaar is er een aanwas van drie nieuwe makers. Via Zuid is lid van een uitgebreid dansnetwerk in Limburg en zet in Maastricht met SALLY de schouders onder het Danslab.

Joost Segers is artistiek directeur van Via Zuid: ‘Danslab is een parapluterm, met meerdere residenties en mogelijkheden. Neem Sellam El Achari. Hij danste bij SALLY en wil zich ontwikkelen als choreograaf. Bij Danslab krijgt hij de ruimte om dat uit te proberen. Dat kan een solo zijn of een stuk met dansers van SALLY. We laten dat open en halen de druk zo veel mogelijk weg.’

Zoals SALLY de SALLY Sessies heeft, zo heeft Via Zuid de Sneak Peeks. Jonge makers, zowel theater als dans, laten het publiek kennismaken met hun werk. Deze ‘peeks’ zijn niet alleen in Maastricht te zien, ook in andere Limburgse steden. Een ander evenement waar jonge choreografen zich laten zien is CLASHLAB. Drie makers tonen korte voorstellingen, zo ook choreograaf Shurick Jantje. Zijn werk is te zien op De Nederlandse Dansdagen, bij Musica Sacra, FASHIONCLASH en in het Limburgs Museum. Nog een ander evenement in Maastricht waar danstalenten naar buiten treden is Winternights, dit jaar in december. Het publiek gaat dan ook naar buiten, want wandelt van de ene naar de andere locatie. Een van de choreografen uit Limburg van wie Via Zuid veel verwacht, is Bo Jacobs.

Naast de professionele dans zijn er in Maastricht veel dansscholen voor amateurs, vooral ook voor kinderen. Op allerlei terrein: klassiek, modern, urban, ook Latijns-Amerikaanse dansen. Vanaf het Vrijthof is het een stukje lopen naar Kumulus, het snelst gaat dat via de basiliek en de Brusselsestraat. In het voormalige schoolgebouw (Sint Servatiusschool) zat de dans- en muziekschool, nu resideren daar particuliere organisaties als Dansatelier Maastricht, een dansschool met zo’n vijfhonderd leerlingen. De voormalige leslokalen zijn nu studio’s en zijn vernoemd naar dansiconen als Hans van Manen, Rudi van Dantzig, Pina Bausch en de Spaanse flamencodanseres Carmen Amaya.

Sharon Habets is docent kleuterdans, klassiek ballet en moderne dans. Ze heeft tien collega’s die lesgeven, ook in hiphopstijlen, tapdance en flamenco. Bovendien zijn er trainingen voor mensen met een beperking. De leerlingen geven voorstellingen in het eigen theater bij Kumulus.

Ze noemt de dansscene in Maastricht overzichtelijk. ‘Er is veel onderling contact, ook met de Dansdagen. Zo kunnen onze leerlingen van Dansatelier tijdens dat evenement met korting naar een voorstelling en deelnemen aan een workshop. Dansers die bij ons flamencolessen volgen gaan tijdens de Dansdagen naar een voorstelling met flamenco en nemen ook deel aan workshops. Het is natuurlijk prachtig als die les wordt gegeven door een danser die ze eerder in de voorstelling zagen.’ Dansatelier is ook te zien tijdens het Open Podium van de Dansdagen.

Sharon Habets ziet veel potentie in de dans in Maastricht en wil met Dansateliers uitgroeien naar zevenhonderd leerlingen. Mogelijk ziet het danspubliek enkele van die jonge dansers ooit terug als professional bij de Dansdagen, bij OXYGEN of bij SALLY.